Baza wiedzy

Skuteczna rekuperacja, czyli odzysk ciepła z wentylacji

maj 31, 2021 | Kontrola Jakości, Rekuperacja, Testy Szczelności

System rekuperacji jest już w zasadzie standardem w polskim budownictwie. Oszczędności, wygoda i funkcjonalność tego rozwiązania skutecznie przekonują inwestorów do jego instalacji. Zobacz, dlaczego warto z niego korzystać i jak robić to efektywnie. Wbrew pozorom standardowe działania mogą nie wystarczyć.

Jakie korzyści daje rekuperacja?

Od 2021 roku zmieniające się prawo na temat warunków technicznych budynków zmobilizuje do montowania systemu rekuperacji w nowych budynkach. Poprawnie zainstalowany system odzysku energii z powietrza wentylacyjnego gwarantuje niskie zużycie energii oraz wysoki komfort w budynku dzięki utrzymaniu stabilnej temperatury, niezależnie od warunków zewnętrznych. W praktyce oznacza to mniejsze rachunki za ogrzewanie, a także brak nieprzyjemnych przewiewów.

Dodatkowo możesz dowolnie sterować systemem rekuperacji przez 365 dni w roku. Przypalony obiad? Wielu gości w mieszkaniu? Wystarczy zwiększyć moc wentylacji, by zachować pełen komfort w budynku. Rekuperacja odpowiada też za zdrowy mikroklimat dzięki niskiemu poziomowi CO2 oraz zastosowanym filtrom, które skutecznie zatrzymują kurz, pyły i inne zanieczyszczenia powietrza. Zobacz, jak zadbać o skuteczność systemu i w pełni korzystać z zalet, które oferuje.

Skuteczność systemu a Twoje decyzje

Inwestując w technologiczne rozwiązanie, robisz to z myślą o przyszłych korzyściach. Płacąc za coś, oczekujesz skuteczności, dlatego zwracasz uwagę na właściwości izolacyjne materiałów budowlanych oraz parametry urządzeń. I słusznie. Producenci nieustannie pracują nad możliwością dostarczenia coraz lepszych, bardziej wydajnych rozwiązań. Jednak sam system rekuperacji nie zagwarantuje Ci efektów.

Analizując inwestycję jako całość, można zauważyć pole, które pozostawia duży potencjał do wykorzystania. Pole, od którego zależy skuteczność całego systemu: odpowiednie przygotowanie środowiska, w który rekuperacja ma pracować.

Jesteś w stanie wybrać najlepsze urządzenia o rewelacyjnych parametrach i zlecić pracę topowym ekipom budowlanym. Jednak nie osiągniesz zamierzonych efektów bez zapewnienia szczelności budynku.

Fakty i liczby

Zobacz, jak funkcjonują pozornie takie same budynki, które różni “jedynie” poziom szczelności.

Jak widzisz, funkcjonowanie budynku nieszczelnego jest całkowicie zaburzone. Dlaczego?

Przyczyną jest nadmierny napływ zimnego i ucieczka ciepłego powietrza. Nieszczelności budynku powodują silną wymianę powietrza poza systemem rekuperacji, przez co nie otrzymujesz oczekiwanych efektów.

  • W wietrzny dzień zjawiska nie trzeba tłumaczyć: wiatr napiera na ściany i wywołuje przewiewy (przez ściany, okna, dach itp.)
  • W sezonie zimowym przy bezwietrznej pogodzie przyczyną jest efekt kominowy (stack effect). To zjawisko, które opisuje zachowanie powietrza we wnętrzu ogrzewanego budynku: system ogrzewania w trakcie pracy podnosi temperaturę powietrza, zmniejszając jednocześnie jego gęstość i ciężar . Jeden metr sześcienny powietrza przy:temperaturze 0 °C i wilgotności 50% waży 1,291 kg;
    temperaturze 22 °C i wilgotności 50% waży 1,191 kg; temperaturze 20 °C i wilgotności 50% waży 1,200 kg.

Cieplejsze, lżejsze powietrze unosi się do góry i, napierając na dach lub strop, ucieka z budynku. W obiekcie zaczyna pojawiać się pionowy ciąg: w miejsce wylatującej masy budynek zasysa z zewnątrz tę samą objętość powietrza zimnego, które następnie trzeba ogrzać.

Dzieje się to w dolnych piętrach budynku lub dolnych częściach kondygnacji, czyli tam, gdzie panuje najniższe ciśnienie. Zjawisko to jest doskonale znane i opisywane w pracach poświęconych fizyce budowli.

W obu przypadkach zasysane zimne powietrze nie przechodzi przez rekuperator i nie zostaje wstępnie ogrzane. Trzeba podnieść jego temperaturę o 20*C czy 30*C, zamiast o 5*C, znacząco zwiększając zużycie energii, a tym samym wysokość rachunku.

Z kolei przez inne nieszczelności (w zależności od temperatur, kierunku wiatru itd.) ucieka ogrzane powietrze, z którego nie odzyskamy energii, bo strumień powietrza nie przechodzi przez wymiennik ciepła. Dodatkowo, w warstwach izolacji przegród, przy przeciekach powietrznych, może dojść do wykroplenia (kondensacji) pary wodnej i powstania szkód budowlanych, których naprawa oznacza kolejne wydatki.

Sam system rekuperacji nie będzie przynosił więc przewidywanych korzyści, jeżeli budynek jest nieszczelny. Inwestycja w odzysk ciepła z wentylacji okaże się nie tylko jednorazową stratą środków, ale też narazi Cię na wyższe wydatkowanie energii na co dzień. Zobacz to na przykładzie.

W budynku o powierzchni 150 m2 o parametrze szczelności n50=2 /h (średni wynik nowych budynków) może dochodzić do wymiany (ucieczki) 30 m3 powietrza na godzinę przez nieszczelności ścian, dachu, okien. Powietrze te trzeba podgrzać o 30*C (przy -10*C), a nie o 5*C jak powietrze zrekuperowane.
Mamy w takim przypadku dodatkowe 360 m3 zimnego powietrza do ogrzania w ciągu doby!

Czy strata 30 m3 ciepłego powietrza na godzinę z jednoczesnym napływem tej samej objętości zimnego powietrza z zewnątrz to dużo? Na zdjęciu widzimy naczepę ciężarową o objętości 27 m3…

Zobacz, ile energii na potrzeby wentylacji w ciągu godziny powinien zużywać budynek o powierzchni 150 m2, przy czterech użytkownikach, temperaturze 20°C wewnątrz i temperaturze atmosferycznej 0°C:

BUDYNEK
Szczelny (n50=0,5 /h) Nieszczelny (n50=2,0 /h)
Powietrze dostarczone przez wentylację 120 m3/h 120 m3/h
Energia potrzebna do ogrzania powietrza wentylacyjnego 163,2 W 163,2 W
Powietrze przeciekające do budynku poza systemem rekuperacji 5 m3/h (mikroprzecieki) 30 m3/h
Energia potrzebna do ogrzania powietrza dostającego się poza rekuperacją 34 W 204 W
Energia potrzebna do ogrzania powietrza łącznie 197,2 W 367,2 W

Jak widać w podsumowaniu tabeli: nieszczelny budynek może tracić 86% energii na niepotrzebne i szkodliwe podgrzewanie powietrza dostającego się poza systemem rekuperacji. To pieniądze, które będą uciekać z Twojej kieszeni – i to każdego dnia.

Poziom szczelności powietrznej a zużycie energii na potrzeby ogrzewania

Zasada jest prosta: im szczelniejszy budynek, tym wyższa skuteczność pracy systemów i mniej ucieczki energii. Poniżej przedstawiamy symulację dla budynku jednego z naszych klientów.

Wykres prezentuje zużycie energii w zależności od poziomu szczelności powietrznej (n50).
Czerwona kropka oznacza średni wynik poziomu szczelności nowych budynków.

Zielona kropka oznacza poziom szczelności osiągany przez naszych klientów po diagnostyce, doradztwie i uszczelnieniu budynku.

Jakie te zmiany wyglądają w praktyce?
Sprawność rekuperacji wzrasta z 50% do >90%. Systemy ogrzewania i wentylacji pracują optymalnie: na niskich obrotach, z większą trwałością. W efekcie budynek zużywa ok. 30% mniej energii. Jednak oszczędność finansowa to nie jedyna korzyść.

Dla mieszkańców znaczącą kwestią jest komfort termiczny. Temperatura w budynku stabilizuje się: pomieszczenia nie wychładzają się tak szybko przy spadku temperatury atmosferycznej, ani w przypadku silnego wiatru. Panuje stały, wysoki komfort termiczny, zdrowe warunki i nie dochodzi do szkód budowlanych związanych z kondensacją pary wodnej. Inwestor ma budynek, który jest efektywny energetycznie oraz przyjemny i bezpieczny w użytkowaniu.

Realia budowlane w Polsce – nasze doświadczenia w liczbach

Od 2010 roku przeprowadzamy badania termowizyjne oraz testy szczelności powietrznej budynków. Realizujemy badania diagnostyczne w dwóch scenariuszach:

  1. W trakcie budowy, jako kontrola jakości z możliwością konsultacji i napraw (idealny wariant).
  2. Podczas użytkowania budynku (zazwyczaj budynki, które nie osiągnęły zakładanych standardów lub są wykonane na tyle słabo, że będą reklamowane).

Na przestrzeni 10 lat pomiarów i ponad 500 realizacji, rozmów z inwestorami oraz obserwacjami rynku budownictwa, doskonale poznaliśmy realia panujące w tym segmencie. Przeanalizowaliśmy ogrom danych związanych z wykonanymi pomiarami. Jak wyglądają nasze wnioski w liczbach?

90% nowych budynków nie jest przygotowanych do skutecznej pracy rekuperacji. 

90% nowych budynków nie wykorzystuje efektywnie zainwestowanych w system pieniędzy. Jak sprawdzić, czy Twój budynek do nich należy? Wystarczy przeprowadzić test szczelności powietrznej metodą Blower Door.

W trakcie testu szczelności powietrznej w pierwszej kolejności sprawdzamy, jak dużo powietrza ucieka z budynku przez nieszczelności poza systemem wentylacji, który jest zaślepiony na czas Blower Door Testu.

Specjalny wentylator wstawiony w drzwi (stąd nazwa Blower Door Test) wysysa z budynku powietrze, budując i utrzymując podciśnienie. Na podstawie pomiarów manometru różnicowego wyznaczamy objętość powietrza, którą wentylator musi wyssać aby utrzymać stałą różnicę ciśnień o wartości 50 pascali pomiędzy budynkiem a otoczeniem.

Na tym etapie badania wiemy, jaka jest wartość całkowitego strumienia powietrza – q50 (np. 100 m3/h czy 1 000 m3/h). Wynik ten możemy podzielić przez kubaturę netto budynku (V) aby otrzymać bardzo istotny parametr: n50 czyli n-krotność wymian powietrza przez nieszczelności przy 50Pa (n50=q50/V).  Jeżeli w budynku o kubaturze 500 m3 mamy 1 000 m3 przeciekającego powietrza w ciągu godziny przy różnicy ciśnień 50Pa to parametr n50 = 1 000 m3/h500 m3 = 2 /h.

Następnie, przy pomocy kamery termowizyjnej (bardzo dokładne urządzenie, które umożliwia nam pomiary przez cały rok, nawet w lecie), wytwornic dymu oraz anemometru możemy przeprowadzić detekcję wszystkich nieszczelności.

Celem naszych działań jest dostarczenie informacji o poziomie szczelności, problemach występujących w obiekcie oraz sposobie ich rozwiązania. W efekcie Blower Door Test pozwala poprawnie przygotować budynek do skutecznej pracy systemów (wentylacji, ogrzewania itd.)

Co mówią nasi klienci:
p. Maciej Gałczyński, właściciel domu energooszczędnego: 
Szczelność początkowa:
n50=1,70 /h
Uszczelniono do:
n50=0,66 /h

„Instalatorzy systemów wentylacji jak i inwestorzy żyją w błogiej nieświadomości. Instalator wykonuje montaż, sprawdza przepływy, ustawia anemostaty i znika z budowy. Inwestor najczęściej zostaje sam z problemami, które z czasem się kumulują. A wynikają one, że wentylacja po prostu nie działa.
Z całą pewnością wiedza, którą posiada Pan Paweł jest nieoceniona w przypadku, gdy inwestor nie ma pojęcia o typowych problemach z uszczelnieniem domu. Niektóre zdjęcia i filmy są naprawdę spektakularne.”

Wnioski

Test szczelności jest doskonałym narzędziem do osiągnięcia najwyższych standardów jakościowych i dobrych warunków dla użytkowania budynków. Dostarcza realne korzyści, które odzwierciedlają się w niższych rachunkach i komforcie użytkowania.

Dla budynków wyposażonych w zaawansowane systemy wentylacji i ogrzewania jest to tzw. ‘must have’. Pozwala zaoszczędzić aż 30% energii. Koszt testu (ceny od 1 000 zł brutto i od 1 900 zł brutto dla kompleksowej usługi z detekcją i doradztwem) stanowi ok. 0,1% wartości całej inwestycji i gwarantuje pozyskanie kluczowych informacji dla skutecznej realizacji i funkcjonowania obiektu.

Co zrobić?

Jeżeli jesteś na etapie budowy, możemy skontrolować parametry oraz pomóc w projektowaniu: od konsultacji na budowie aż po dobór materiałów. Dzięki temu od początku będziesz miał gwarancję szczelności i unikniesz konieczności remontów w przyszłości.

W przypadku gotowych obiektów, sprawdzamy ich szczelność, a następnie możemy pomóc w naprawie wykrytych usterek. Przygotujemy dokładny raport z przeprowadzonego Blower Door Test, który inwestor może wykorzystać do np. reklamacji wykonanych usług.

Test szczelności przeprowadzamy dla każdego rodzaju budynku: od małych domów mieszkalnych aż po duże obiekty przemysłowe, generując korzyści dla ich właścicieli. Zapraszamy do kontaktu i współpracy.

Ekipa testy-szczelnosci.pl